Telegram’ın kurucuları Durov kardeşler tarafından geliştirilen Web3 odaklı Layer 1 blok zinciri Ton Foundation’ın İş Geliştirme Başkanı Ömür Çataltepe ile hem web3’ü hem de Ton’u konuştuk.
Ton, Telegram’ın kurucuları olan Nikolai Durov ve Pavel Durov tarafında kurulani geliştirilen ve artık de topluluk tarafında geliştirilen bir blok zinciri. Aslında Değişik bir başlangıç kıssası var. Birinci yatırım cinsinde bu blok zinciri 1.7 milyar dolarlık bir yatırım çekiyor. Lakin regülatörlerin baskısıyla yatırım tipi iptal ediliyor ve akabinde Ton resmi olarak Telegram’dan ayrılıyor.
Bundan sonrasını Ton Foundation’ın İş Geliştirme Başkanı Hayat Çataltepe’den dinliyoruz: Şu Lahza bizim en Aka emelimiz Layer 1 blok zinciri aracılığıyla bir ekosistem inşa etmek ve bu ekosistemde bir web3 ekosistemi oluşturmak istiyoruz. Ton blok zincirini kullanarak dex uygulamaları, NFT marketplace’ler, launchpadler geliştirilip ekosisteme kazandırılmasını amaçlıyoruz.
En değerli partnerlerimizden biri Telegram. Telegram üzerinde de Ton kullanılarak web3 uygulamaları inşa ediliyor. Geçtiğimiz yıllarda botları yalnızca butonlara tıklayarak ve bir şeyler yazarak kullanırdık. Bugün ise Telegram’daki Bina artık bir arayüzü destekliyor. Yani taşınabilir uygulama tasarlar üzere Telegram botları aracılığıyla uygulamalar tasarlayabiliyorsunuz. Bu sayede birçok web3 uygulamasının da önü açılmış oluyor.”
Ton burada Telegram’ın Biricik partneri mi yoksa Öbür partnerlerle de çalışıyor mu?
Şöyle Örnek vereyim. Telegram üzerinde “add wallet” yazdığınız Vakit karşınıza çıkan verified bir cüzdan var. Ve Ton üzerinde inşa edildi. Tıpkı vakitte Telegram’da oyunlar geliştirilen ve Telegram üzerinden oyun oynamanızı sağlayan Ton Place Market Place oyun pazar yeri de Ton üzerinde inşa edildi. Yani burada Ton’un Telegram ile uyumluluğu, Özellikle de Telegram’daki en Aka kripto topluluğuna sahip olan kripto varlık olmamız da en Aka partner yapıyor bizi.
Teknolojiyi biraz daha açalım. Birtakım webapp’ler üzerinden bunu yapıyorsunuz. Uygulama geliştiriciler onun altında uygulama pazarlarından Müstakil biçimde içeriği istedikleri üzere üretme imkanına sahip oluyorlar. Gerçek mu anlıyorum? Münasebetiyle buraya yönelik teşebbüsleri destekliyorsunuz.
Webapp tam olarak bu teknolojinin ismi. Webapp kullanılarak web3’te bahsettiğim dex yahut bir launchpad uygulaması yazılabilir. Bunların hepsine İmkan sağlayan hayli özelleştirilebilir bir yapı. Gerçek dünyadan örnekler verelim: İsteyen bir şahıs şu anda Telegram üzerinden webapp teknolojisi kullanarak bir e-ticaret platformu tasarlayabilir. Burada yüklü olan cüzdanlar Ton cüzdanları.
Hatta nihayet vakitlerde bize gelen bir turizm projesinden Örnek vereceğim. Bu projede Telegram üzerinden, rastgele bir Öbür uygulamaya gitmeden Telegram kullanıcılarının tayyare bileti alabilmesi, otel rezervasyonları yapabilmesi, Özel çeşitlere katılabilmesi üzere özelliklerin aktifleştirilmesi planlanıyor.
Aslında bu Fazla hoş bir örnek. Webapp üzerinde hem web3, hem web2 uygulamalar geliştirilebileceği manasına geliyor.
Ton, iki farklı fonlama programıyla girişimcileri bekliyor
Biz Ton Foundation olarak Telegram’da yaklaşık 3 milyondan Çok bir topluluğa sahibiz. Birebir vakitte iki adet fonlama programımız mevcut: Biri Ton Grants, Öteki TonCoin (TON) Fund. Ton Grants üzerinde üç katman fonlamamız var. Birinci katman Ton Footsteps: 5 bin dolarak kadar olan topluluk eforlarını ödüllendiriyoruz. İkinci katmanda 50 bin dolara kadar olan fonlamaları yapıyoruz. Burada Aleni kaynak yahut yarı ticari halk faydasına olan projelere takviye veriyoruz. Üçüncü katmanda ise rastgele bir spesifik üst sonu olmayan ve Aleni kaynak olmak zorunda olmayan projelere yatırım yaptığımız, hibe verdiğimiz bir programımız var.
Venture fonumuzda ise apansız Çok venture fonun bir ortaya gelmesiyle yaklaşık 250 milyon dolar üzere bir fon ortaya çıkarılıyor. Ve bu fon, native bir halde Ton ekosisteminde geliştirilecek projelere yatırım yapıyor. Venture yatırımları olduğu için ticari gayesi olan projelere öncelik veriliyor. Bu iki programla biz aslında Ton ekosisteminde ve tıpkı vakitte Telegram üzerinden hayata dokunur webapp projelerine blockchain kapsamında dayanak sağlıyoruz.
Peki bu startup’lar en Fazla hangi alandan geliyor?
Bölgeden bölgeye değişiyor aslında. ancak Türkiye’den Özellikle gaming ile ilgili bir talep Mevcut zira Türkiye’de gaming alanında Önemli bir işgücüne sahibiz geliştiriciler açısından. Bu da çoğunlukla gaming projelerinden daha Çok openmind olmasından kaynaklanıyor.
Hemen Çabucak hepsi web3’e projelerini, oyunlarını bir biçimde implemente edip artık web3 dünyasına adım atmak istiyorlar. Tıpkı vakitte launchpadler geliyor. Ton üzerinde çıkacak projelerin kendi launchpadinden geçmesini yahut kendi launchpadlerinde Ton projelerine de yer vermek isteyenler de var. Derhal derhal her kategoride bize talep geliyor. Yüklü olarak mainnetimizi cüzdanlar entegre etmek istiyorlar. DeFi platformları oluşturmak isteyenler var. nihayet vakitte üç projeden bahsetmek istiyorum: Ston, Megaton ve Tsunami Exchange. Bu üç platform Ton özelinde bir merkeziyetsiz borsa tahlili sağlıyor.
En nihayet Örnek Tsunami: Telegram üzerinde bir merkeziyetsiz borsa inşa ediyor. Telegram’ın dışında çıkmadan vadeli süreçler yapabilir durumda olacaksınız. Bu cinsinin Biricik örneği. Telegram’da şu anda vadeli süreç özelinde merkeziyetsiz bir borsa tahlili şimdi yok.
Geçtiğimiz aylarda bir hackhaton organize ettik ve Fazla proje geldi. Bu projeler yüklü olarak altyapı geliştirme ve birebir vakitte DeFi, launchpad ve oyun platformları geliştirmek için müracaatlar aldı.
Web1’den web2’ye geçişin ne kadar sancılı olduğunu hepimiz biliyoruz. Hatta bu geçişin örnekleri hala hayatımızda. Artık ise web2’den web3’e geçişi hatta web4’ün örneklerini konuşuyoruz. Web1’den web’ye geçişi düşündüğünüzde web3’e geçişle kıyaslamanız nasıl olur? Yoksa Fazla daha süratli bir geçiş mi oluyor?
Web2 kullanıcıları yani kripto ile ilgisi olmayan beşerler web3’ü nasıl kullanacaklarını bilmiyor. misal web2’de kullanıcı ismi, email adresi yahut telefon numarası ve beraberinde bir parola ile web2 platformlarını kullanıyoruz.
Ama web3’te artık dijital cüzdanlarımızı kullanmak zorundayız. Artık beşerler bir borsaya kaydolup, oradan bir kripto Nakit almak ve daha sonra bir dijital cüzdan oluşturup o dijital cüzdana göndermek mecburiyetindeler. Öncelikle girişimcilerin bu tarafta bir inovasyon oluşturması gerekiyor. Bu sorunları aştığımızda web3’ün yeni internet devrine Aleni Aralık farkla öncülük edeceğini düşünüyorum. temel ihtilal o Vakit başlayacak. Bu tarafta retail kullanıcıları gemiye bindirmenin kolaylaştırılması gerekiyor. Girişimcilerin en Fazla düşünmesi gereken şey, kriptoyu bilmeyen insanları biz web3’e nasıl entegre edebiliriz.
Burada bir nokta da ferdî bilgilerin saklılığı. Web2 platformları ferdî bilgilerimizi kendi merkezi veritabanlarında depoluyor. Bu bilgiler, okunabilir, değiştirilebilir, silinebilir. O denli bir risk var. Ama blockchainde depolanan bilgiler Şayet kriptolarsak yalnızca bizim cüzdanımız tarafından gözükür. Değiştirilemez, silinemez. Elbette bu varsayım blockchainden blockchaine değişiyor. Ferdî datalarda nihayet vakitlerde Whatsapp’ın da Özellikle Türkiye’de yaşatmış olduğu bu data krizi insanları biraz daha kriptografiye yöneltmeye başladı. Blockchain’in değeri aslında bilgilerimizin değerini anladığımızda artacak diye düşünüyorum.
“2022 Whatsapp data krizinde 6.9 milyon Türk Telegram indirdi”
Telegram’ın whatsapp’a nazaran daha kriptosever olması bir avantaj olsa gerek…
Telegram’In aslında yapısal olarak saklılığa Fazla Ehemmiyet vermesi değerli. Rusya cephesinden Pavel Durov’dan muhakkak başlı bilgiler isteniyor ve bu yapısal olarak Mümkün olmadığı için Pavel Durov tarafından reddedilmek zorunda kalınıyor. Muhakkak başlı uyuşmazlıklar yaşıyorlar. Kendi ülkesinin istihbaratının yararına olacak bilgileri dahi sağlayamıyor. nihayet vakitlerde yaşanan etkin bir olaydan Örnek vereyim: Brezilya’da bir okula hamle düzenleniyor ve atak düzenleyen Küme Telegram üzerinden bağlantı kuruyorlar. Ve ne yazıkki Telegram bu mevzuda dahi ne yazıkki işbirli sağlayamıyor zira yapısal olarak kullanıcıların saklılığı ön planda. Hatta o hafta Brezilya Telegram’ı büsbütün yasaklıyor.Daha sonra ise bu karar Geri çekiliyor. Zira onlar da Telegram’ın bu bilgilerin yapısını korumak üzere tasarlandığının farkında. Whatsapp’taki data krizi yaşandığında Türkiye’den Telegram’da Fazla Önemli bir indirme gerçekleşti. 2022’de teyit edilmeyen datalara nazaran Türkiye’den yalnızca tekil indirilme sayısı 6.9 milyon civarında. Muhakkak başlı avantajlar da var. Telegram’da kendinize bir bildiri gönderebiliyorsunuz. Oraya gönderdiğiniz bir resmi 4-5 Yıl sonra da görebilirsiniz. Whatsapp’ta lokal cihazım bu bilgiyi depolamazsa bir müddet sonra yok oluyor. Web3 sanayisinin Telegram’ı tercih etmesi için Önemli sebepler var. Yapısal olarak buna biraz müsait.
Türkiye pazarında gördüğünüz potansiyel ne ölçüde ve bu gördüğünüz potansiyele uyumlu bir taleple karşılaşıyor musunuz?
Ton şu anda katman bir blokzinciri, ultra süratli ve tıpkı vakitte milyarlarca kullanıcıyı taşıyabilecek kapasitede dizayn edildi. Telegram’ın da Ton’u tercih etmesinin sebeplerinden bir tanesi de Ton’un bu kapasitesi. Türkiye’deki talep de Ton’un kapasitesinin görüldüğü periyotlarda daha da artacaktır. Zira birtakım blokzincirleri yüksek bir talep oluştuğunda tıkanıyorlar ve süreçler geç onaylanıyor.
Boğa piyasasında daha Fazla mu göreceğiz bu durumda?
Kesinlikle o denli. Biz Türk kullanıcıların gereksinimi olan eserlerin geliştirilmesine dayanak olmak istiyoruz. Önreğin Telegram’da bir cüzdan var. Asıl Gaye Telegram’da kriptoyu bilmeyen insanların buna ulaşabilmesini kolaylaştırmak. Cüzdan da Özel olarak Ton için tasarlandı. Bunun bir köprü olması suretiyle, yahut diğer borsalar da bir köprü olabilir, biz Ton ekosistemindeki eserlere Türk kullanıcıların geçişini süratlice sağlamak istiyoruz. Bu eserler merkeziyetsiz borsalar olabilir, NFT pazaryerleri olabilir, launchpadler olabilir. Beşerler Ton ekosistemindeki projelere süratli bir formda yatırım yapmak isteyebilir. Ya da yatırım yapmasına da gerek yok kimi projeler yatırım yapılmasıyla değil verilen misyonların yerine getirilmesiyle de oluyor. misal veriyorum; bir proje başlatılacak, bu projeye yatırım yapmanız istenmiyor, Üye olup misyonları tamamlamanız bekleniyor. Böylelikle rastgele bir fiyat ödemeden airdrop alabiliyorsunuz. Bunlar da kullanıcıları süratlice çekebilecek ayrıntılardan biri.
Yorum Yok